بررسی مرفولوژیکی و شیمیوتاکسونومیکی چند گونه از جنس بلوط (quercus) استان آذربایجان غربی

تدوین سیستمهای رده بندی و پیگیری سلسله انسابی گیاهان شواهد و مدارک تاکسونومیکی کافی خواستار است . مدارک لازم را می توان از مطالعات ریخت شناسی، گرده شناسی، سیتولوژیکی شیمیایی و بیوشیمیایی بدست آورد که اینها اخیرا باعث تکمیل سیستم رده بندیهای جدید گیاهی شده اند در این تحقیق چندگونه، زیر گونه و واریته بلوط استان آذربایجان غربی مورد مطالعه قرار گرفته اند و نقش ریخت شناسی و ترکیبات شیمیایی در تعیین قرابت و خویشاوندی، بین آنها مورد بررسی قرار گرفته است . نمونه برداری از گیاهان مورد مطالعه، از مناطق استان آذربایجان غربی انجام شده است که بیشترین بسامد پوشش جنگلی استان را به خود اختصاص می دهند. این مناطق شامل، سردشت ، زمزیران، پیرانشهر و نزدیک مرز ترکیه منطقه مارمیشو می باشد. در بررسی صفات ریخت شناسی نمونه ها، شکل برگ ، میوه، پیاله و کرکهای موجود در سطح برگ مورد توجه قرار گرفته اند. نتایج حاصله نشان می دهد که جهت تشخیص گونه و تقسیمات زیر گونه بر مبنای صفاتی مثل شکل برگ میوه و پیاله همیشه عملی نیستند و در این خصوص تنها صفت ثابت ، شکل کرکهاست که در گونه ها و زیر تقسیمات آن در نمونه های بررسی شده اختلاف داشت . در بررسی مولفه های شیمیایی در تعیین تاکسونها در رده بندی، به دلیل اهمیت ترکیبات فنلی، پروتئینها در تاکسونومی، میزان کل فنلها و تاننها به عنوان دسته ای از ترکیبات فنلی از روش کلریمتری (رنگ سنجی) و مقدار پروتئین توسط روش کجلدال اندازه گیری گردید، همچنین تیمارهای مورد آزمایش از نظر تعداد باندهای پروتنئینی (از طریق شمارش باندهای تشکیل یافته روی ژل اکریلامید در تکنیک الکتروفورز) بررسی شد. تجزیه واریانس مشاهدات حاصل که به صورت طرح کاملا تصادفی (crd) انجام گرفت ، نشان داد که در سطح احتمال (a0/05) بین ژنوتیپها اختلاف معنی دار آماری وجود دارد. اما پس از مقایسه میانگینها به کمک meanse مشخص گردید که فقط مقدار فنل در کلیه تیمارها و مقدار تانن متراکم در حد گونه اختلاف معنی دار آماری را نشان می دهند در حالیکه مقدار تانن قابل هیدرولیز و مقدار پروتئین در تمام تیمارها این اختلاف را نشان نمی دهند، نتایج حاصله نشان داد که از بین ترکیبات شیمیایی مورد بررسی، فنل در تفکیک گونه ها و زیر تقسیمات گونه در تیمارهای مورد بررسی و تاننن متراکم در تفکیک گونه های مورد بررسی نقش داشته و می توان از آنها به عنوان ترکیبات شیمیایی مهم در تاکزونومی مدرن نام برد. جهت بررسی جایگاه هر تاکسون براساس معیارهای مورد نظر از برنامه کامپیوتری cluster 4 استفاده شد و کلادوگرام مربوط به آن ترسیم گردید. بدین ترتیب 7 تاکسون مورد بررسی در 2 گروه قرار گرفتند بطوریکه تاکسونهای شماره 1 و 2 و 3 و در یک گروه، تاکسون های شماره 4 و 6 و 7 در یک گروه و تاکسون شماره 5 یک گروه جداگانه ای تشکیل میدهند.